انواع کاغذهای متداول در بسته بندی مواد غذایی

کاغذ کاربرد ویژگی ها

کاغذ کرافت کیسه و زنبیل کاغذی قهوه ای رنگ(کاغذ سفیدکاری نشده)، استحکام خوب و مقاوم به پارگی (در صورت خیس ‏نشدن)

کاغذ سفید کرافت کیسه سفید، کاغذ دورپیچ سفیدرنگ، در صورت نیاز جلادار، استحکام نسبتا کم

کاغذ پوستی کاغذ بسته کره و مارگارین کاغذ نیمه شفاف عمل آوری شده با اسید سولفوریک

کاغذ روغنی کاغذ دورپیچ با مقاومت مناسب در برابر روغن کاغذ با چگالی زیاد، با سطح گالوانیزه

گلاسین کاغذ روپیچ، کاغذ شیرینی کاغذ مقاوم به روغن با چگالی زیاد، نیمه شفاف، شکننده

دستمال کاغذی سبک و محافظت محصولات نرم در مقابل غبار و ساییدگی کاغذ سبک وزن، تهیه شده از خمیر کاغذ

مقوا کارتن، جعبه، جداکننده در داخل بسته خمیر کاغذ فشرده

مقوای شیاردار بسته بندی بزرگ تر برای بسیاری از محصولات صفحات ضخیم کاغذی، مقوای شیاردار

کاغذ

کاغذ کرافت، کاغذ بسیار محکمی محسوب می شود، حداقل از 80% سولفات خمیرچوب ساخته شده است، این کاغذ برای ‏ساختن کیسه های خواربار فروشی، کیسه های چندجداره، کیسه های حمل و مخصوصا کیسه هایی که برای بسته بندی ‏فله ای پودرها، آرد، شکر، میوه ها وسبزی هایی که نیاز به استحکام داشته، مقرون به صرفه است. کاغذهای سفید علی ‏رغم گران تر بودن، نسبت به کاغذهای معمولی، ضعیف تر بوده، اما از قابلیت چاپ فوق العاده ای برخوردارند.

کاغذ پوستی از خمیر سولفات تولید شده و به منظور فرآوری از حمام اسید سولفوریک عبور داده می شود، این کاغذ نسبت ‏به کاغذ کرافت، سطح سالم تری دارد، بنابراین نسبت به کاغذ کرافت، مقاومت بیشتری در مقابل نفوذ رطوبت و روغن از خود ‏نشان می دهد، به دلیل همین ویژگی، از آن برای  بسته بندی کره و روغن شیرینی پزی استفاده می شود.

کاغذ سولفید نسبت به کاغذ سولفات، سبک تر بوده و ضعیف تر عمل می کند. کاغذ ضد روغن از خمیر سولفید ساخته می ‏شود و برای تولید آن با ساختار فشرده تر، فیبرها به طور کامل تری کوبیده می شوند، زمانی که این کاغذ خشک باشد، ‏نسبت به چربی ها و روغن ها مقاومت بیشتری از خود نشان می دهد. بنابراین چنانچه کاغذ مرطوب شود، این ویژگی را از ‏دست خواهد داد. از این مواد، برای  بسته بندی محصولاتی، نظیر مارگارین، سیب زمینی سرخ شده، آسترهای داخلی کیسه ‏های چند لایه و آستر قوطی های ترکیبی به منظور  بسته بندی آب میوه های منجمد استفاده می شود.

گلاسین نوعی کاغذ سولفید روغنی است که رنگ روغن زیادی توسط غلطک های پایانی به آن داده شده است و به عنوان ‏ماده  بسته بندی برای محصولاتی مثل آب نبات و محصولات خاص نانوایی به کار می رود. در شکلات و چیپس سیب زمینی، ‏پوشش گلاسین به عنوان مانعی برای عبور نور ماورای بنفش(‏uv‏) و برای جلوگیری از مشکلات پوسیدگی استفاده می شود.

دستمال کاغذی یا کاغذهای نرم نیز، یک  بسته بندی ثانویه برای حفاظت از میوه ها در مقابل گرد و خاک، جذب رطوبت اضافی ‏و جلوگیری از پوسیدگی به شمار می رود.

اشکال اساسی کاغذ به عنوان یک ماده  بسته بندی، ویژگی بازدارندگی ضعیف آن در مقابل رطوبت، گاز، روغن و بو است. از ‏طرفی کاغذ عایق مناسبی برای گرما نیست. به منظور بهبود ویژگی های بازدارندگی و قابلیت ضد رطوبت کاغذ، اغلب آن را با ‏موم، لایه پلاستیکی ، کاغذ آلومینیوم (فویل) یا ترکیبی از ورقه پلاستیکی و فویل استفاده می کنند.

مقوا

مقوا به همان شیوه کاغذ ساخته می شود، اما برای حفاظت از مواد غذایی در مقابل صدمات مکانیکی، ضخیم تر است. از ‏ویژگی های اصلی مقوا می توان به ضخامت، سختی، توانایی تا خوردن بدون شکسته شدن، درجه سفیدی، خصوصیات ‏سطحی مناسب برای چاپ و قیمت نسبتا کم آن اشاره نمود.

مقوای سفید، برای تماس با مواد غذایی مناسب بوده و اغلب با پلی اتیلن، پلی وینیل کلراید و یا با موم (برای قابلیت ضد ‏حرارتی) پوشیده می شود. معمولا از این نوع  بسته بندی به منظور جلوگیری از یخ زدگی در محصولات منجمد انبار استفاده ‏می گردد. ظرف های شکل دار، از خمیر کاغذ فشرده شده در قالب هایی، برای زدودن رطوبت ساخته شده اند، این ظروف در ‏کارتن های تخم مرغ، سینی ارزان قیمت مواد غذایی و حفاظت از محصولات مواد غذایی استفاده می شوند.

مقوای شیاردار، رایج ترین شکل بسته بندی ثانوی مواد غذایی است و تقریبا در هر صنعتی استفاده می شود. حدود280 ‏میلیارد فوت مربع مقوای شیاردار به ارزش 12 میلیارد دلار در جهان تولید شده است، این مقوا، دارای یک آستر بیرونی و یک ‏آستر داخلی از کرافت همراه با یک جنس اصلی چین خورده است.

مقوای شیاردار، با نرم کردن مقوای کرافت، به وسیله بخار و عبور آن از روی غلطک های شیاردار ساخته می شود، آن‌گاه با ‏استفاده از چسب مناسبی، خطوطی بر روی هر طرف آن آغشته می شود، این مقوا به شکل قطعات بریده ای درآمده و ‏سپس لبه آنها به هم جفت می شوند. شیار اشکال مختلفی دارد که در ارتفاع وتعداد ردیف و شیارها در واحد طول مقوا، ‏متفاوت هستند.

مقوای شیاردار، به تنهایی، یا در ترکیب با یکدیگر، برای ایجاد کارتن های مقوایی شیاردار به صورت یک لایه، دو لایه و سه لایه ‏استفاده می شوند.

دسته ای از مقواها، اثر خوبی در مقابله با خراشیدگی داشته، و مقاومت نسبتا مناسبی دارند و اساسا به عنوان  بسته بندی ‏ثانوی، استفاده می شوند. مناسب ترین ماده برای  بسته بندی، مقوای تک شیار است. چون رطوبت بالای انبار، موجب لایه ‏لایه شدن ماده شیاردار می شود، با پوشاندن سطح آن با آستری از جنس پلی اتیلن و یا کاغذ روغنی با پوشش موم ‏میکروکریستالی و پلی اتیلن، می توان از لایه لایه شدن آن جلوگیری کرد.‏

 بسته بندی

بررسی صنعت بسته بندی در ایران

اعتبارات‎:‎

بخش بسته بندی در کشور ایران از جمله بخش هایی از صنعت و خدمات است که هیچ اداره و بخش خاصی در ‏‏دولت به طور مستقیم به امور آن نمی پردازد. از این جهت همواره نوعی جفا در حق این بخش روا می شود. در ‏‏دعوای بودجه و یا هنگام تبیین استراتژی های خاص توسعه کشور، سهم مشخصی برای بخش بسته بندی کنار ‏‏گذاشته نمی شود. اگر بودجه یا کمکی نیز برای توسعه بخش بسته بندی اختصاص یابد کسی نمی داند این بودجه را ‏‏چگونه باید توزیع یا خرج کرد. زیرا بخش بسته بندی در کشور ما پراکنده و متنوع است‏‎.‎

تشکل های صنفی‎:‎

فقدان تشکل های صنفی مربوط به بسته بندی باعث غیر قابل دفاع شدن درخواست های بخش بسته بندی است. در ‏‏واقع به دلیل نبود یک صدای رسا مانند یک انجمن یا اتحادیه صدای بخش بسته بندی آن طور که باید به گوش ‏‏مسئولان نمی رسد. در روزگاری که گوش مسئولان برای شنیدن صدای غریبه ها سنگین است و فقط نجواهای ‏‏آشنا را می شنود، برای رساندن صدایی که پیش از این شنیده نشده باید با صدای بلند صحبت کرد و این صدای بلند ‏‏صدای یک تشکل صنفی آگاه و منسجم است‏‎.‎

با توجه به پراکندگی موضوعی بخشبسته بندی امکان ظهور یک تشکل کلی برای بسته بندی که هر یک از ‏‏اعضای آن نماینده یک واحد صنعتی یا خدماتی باشند و در ضمن با یکدیگر نیز منافع مشترک داشته باشند به صفر ‏‏نزدیک است. زیرا منافع صنفی بعضی از صنایع زیر مجموعه بخشبسته بندی اصلا در تضاد با یکدیگر است و ‏‏یا حرف مشترکی با یکدیگر ندارند. برای مثال دغدغه ها و ایده آل های صنف کارتن نه تنها هیچ شباهتی به ‏‏تمایلات بخش پلاستیک ندارد، بلکه در بعضی مسائل نیز در تضاد و رقابت با یکدیگر هستند. بهترین کار ایجاد ‏‏تشکل های صنفی در صنوف و صنایع جزء است. مانند صنعت کارتن، صنعت تولید لفاف ببسته بندی، صنایع چاپ ‏‏لفاف بسته بندی، ماشین سازان بسته بندی جعبه سازان، سازندگان ظروف پلاستیکی، فلزی یا شیشه ای و‏‎...‎

با تشکیل چنین تشکل هایی زمینه برای ایجاد یک کنفدراسیون یا تشکلی که اعضای آن نمایندگان تشکل های صنفی ‏‏مربوط به ببسته بندی باشند عملی تر خواهد بود. آن گاه چنین تشکلی به مسائلی کلی چون جذب اعتبارات کشوری، ‏‏تقسیم منابع و امکانات، توسعه ارزش های افزوده و مسائلی شبیه آن خواهد پرداخت‏‎.‎

مدیریت‎:‎

در حال حاضر و با ساختارهای دولتی و صنفی کنونی امکان مدیریت بخش ببسته بندی در کشور ایران وجود ‏‏ندارد.بسته بندی در ایران هنوز در حد موج است و با آن که ضرورت آن کم و بیش در میان مدیران و عامه مردم ‏‏جا افتاده، اما استراتژی مشخص و هدفمند برای آن تبیین نشده است. دولت به تنهایی و با ابزار و عوامل کنونی ‏‏خود هرگز قادر نخواهد بود این موج را تحت کنترل درآورد. در حال حاضر بار این مسئولیت ناخواسته بر دوش ‏‏مطبوعات تخصصی، چند موسسه و سازمان محدود دولتی و غیر دولتی و بعضی مدیران متخصص در چند واحد ‏‏صنعتی مربوط بهبسته بندی قرار دارد. مطبوعات تخصصی پتانسیل خوبی برای منظم کردن و تثبیت موج کنونی ‏‏دارند که اگر دولت از آن استفاده کند می تواند از بسته بندی که در حال حاضر تنها به صورت یک موج است به ‏‏عنوان عاملی درآمدزا و ارزآور بهره برداری کند. نباید از نظر دور داشت که بسته بندیبه تدریج سهم بیشتری را ‏‏در سبد هزینه خانوارهای ایرانی به خود اختصاص خواهد داد. البته این سهم به طور ناخواسته به وجود خواهد ‏‏آمد. بنا بر این بخشبسته بندی نیازمند توسعه ای است که به کاهش هزینه هایبسته بندی منجر شود. این مهم به ‏‏دست نخواهد آمد مگر در دیدگاه برنامه ریزان توسعه بخش بسته بندی حداقل در وسعت منطقه ای مد نظر قرار ‏‏گیرد تا هزینه تولید کاهش یافته و کیفیت آن نیز مورد قبول مصرف کننده قرار گیرد‎.‎

تنوع و پراکندگی‎:‎

از آن جا که بسته بندی یک پدیده نسبی است و موجودیت آن وابسته به وجود کالا می باشد، انتظار می رود تجمع ‏‏واحدهای تولیدی در یک مکان منجر به ایجاد واحدهای مربوط بهبسته بندی در آن مکان شود. بدین صورت به ‏‏طور طبیعی استان هایی که بیشترین سهم تولید را دارند خود به خود سهم بیشتری از صنایع بسته بندی را به خود ‏‏اختصاص داده اند. در این میان تولیدات غذایی به دلیل حجم بالای تولید و شرایط خاص حمل و نگهداری بخش ‏‏زیادی از صنعت بسته بندی کشور را به خود مشغول کرده اند. صنایع کارتن سازی از جمله پراکنده ترین بخش بسته بندی است. از آن جا تولید کارتن کاری نسبتا ساده است و از طرفی حمل و نقل آن در مسیرهای دور چندان ‏‏به صرفه نیست به طور عمومی واحدهای کارتن سازی تمرکز نداشته و در مناطقی احداث می شوند که به صنایع ‏‏همان منطقه سرویس بدهند. گفته می شود بیش از چهار هزار واحد تبدیل ورق به کارتن در سراسر ایران پراکنده ‏‏هستند که البته هنوز هیچ مرکزی حتی ماهنامه صنعت بسته بندی تاکنون قادر به جمع آوری آمار و مشخصات همه ‏‏آنها نشده است. بسیاری از این واحدها بومی و محلی هستند و بعضی از آنها را حتی می توان در روستاها پیدا ‏‏کرد‎.‎

تولید کیسه پلاستیکی یعنی آن چه که نزد عوام به سلفون، نایلون و نایلکس معروف است از دیگر مشاغل بخش بسته بندی است که بعد از کارتن دارای تنوع و پراکندگی زیادی است. مصرف روزافزون کیسه های پلاستیکی و ‏‏رقابت آن با مصنوعات مشابه کاغذی و مقوایی این پراکندگی را در آینده بسیار بیشتر خواهد کرد‏‎.‎

هر چه ماشین آلات و روش های مورد استفاده برای تولید ملزومات ببسته بندی پیچیده تر یا گران تر باشند به طور ‏‏طبیعی گستردگی سرمایه گذاری و تعدد واحدهای تولیدی آنها کمتر است. از این رو واحدهای که به تولید ظروف ‏‏پلاستیکی می پردازند نسبت به واحدهایی که ظروف مقوایی تولید می کنند محدودتر هستند‏‎.‎

میزان تولید، میزان مصرف، سرمایه اولیه و دانش فنی مورد نیاز باعث شده که کارتن سازی و تولید کیسه ‏‏پلاستیکی بیشترین تعداد واحد مربوط به بسته بندی را به خود اختصاص دهد و در نقطه مقابل آن تولید لفاف های ‏‏خاص چون‎ BOPP ‎یا‎ CPP ‎و ظروفی از جنس فلز و شیشه کمترین تعداد واحدهای تولیدی را در کشور داشته ‏‏باشند. در این میان نمودار مصرف و کیفیت ظروف فلزی و شیشه ای به دلیل مقتضیات حمل و نقل از یکنواختی ‏‏در سطح کشور برخوردار نیست‎.‎

این موضوع گاهی حتی به طور معکوس عمل کرده و نقش تعیین کننده در تولید دارد. یعنی تولیدکننده ای که از ‏‏سازنده قوطی فلزی بسیار دور باشد هرگز به فکر تولید کالایی که باید در قوطی فلزی بسته بندی شود نمی افتد. ‏‏این معضل اگر جلوی تولید را نگیرد به طور قطع تولیدکننده را مجبور به فله فروشی می کند. ابتدایی ترین ‏‏دستورالعمل در خصوص برنامه ریزی برای بسته بندیکشور بررسی وضعیت تقسیم امکاناتبسته بندیدر ‏‏سطح کشور است. در حال حاضر به دلیل مرکزنشینی بسیاری از سرمایه داران ایرانی بسیاری از صنایع از جمله ‏‏صنایع بسته بندیدر منطقه استان تهران قرار دارند. مسیر تهران تا قزوین در ادامه آن رشت و تبریز، محل ‏‏فعالیت تعداد زیادی از واحدهای تولیدی مهم صنعت ببسته بندی کشور است‏‎.‎

مناطق جنوب کشور با وجود برخورداری از تولید قابل توجه در بخش کشاورزی سهمی درخور از توزیع امکانات ‏‏و سرمایه گذاری بسته بندی ندارند. البته نوع سرمایه گذاری بخشبسته بندی برای این منطقه با نیمه شمالی کشور ‏‏تفاوت هایی دارد که همین امر باید مدیریت شود‏‎.‎

برخی ملزومات بسته بندی همچون فیلم‎ BOPP ‎به طور کلی در نیمه جنوبی کشور تولید نمی شوند این در حالی ‏‏است که بخش عمده ای از مواد مصرفی آنها از جنوب کشور حمل می شود و در مقابل بخش اصلی بازار مصرف ‏‏آنها نیز تنها در نیمه شمالی کشور است‏‎.‎

پرنام و نشان ترین منطقه کشور از نظر صنایع بسته بندی یک چهارم شمالی کشور است که شمال خراسان، استان ‏‏های شمالی، تهران و شمال آذربایجان را شامل می شود. در مقابل کم نام و نشان ترین منطقه، جنوب شرقی کشور ‏‏است که گویی به طور کلی فراموش شده و به حال خود رها شده است. منطقه شمال غرب کشور به دلیل همسایگی ‏‏با کشور ترکیه از شتاب خوبی در پیشرفتبسته بندی برخوردار است. در مقابل منطقه شمال شرق کشور با توجه ‏‏به داشتن امکانات تحقیقاتی وسیع تر، جذب سرمایه بیشتر و آب و هوای معتدل تر از روند کندی در توسعه بسته بندی برخوردار است. وضعیت کمی و کیفی بسته بندیدر شمال شرقی کشور با قطبیت زعفران و امکانات ‏‏کشاورزی در این منطقه همخوانی ندارد و به نظر می آید این منطقه از مزیت های نسبی خود که در بالا گفته شد ‏‏به قدر کافی استفاده نکرده است. وجود برخی واحدهای صنعتی بزرگ مربوط به بسته بندیبا مالکیت های ‏‏غیرخصوصی یا مدیران غیرمالک در این منطقه تا حدی در توقف و یا کندی پیشرفت صنعت بسته بندی آن تأثیر ‏‏داشته و دارد‎.‎

نکته مهم دیگر درباره کیفیت پراکندگی بخشبسته بندی در کشور مربوط به پایگاه های بسته بندی است. در ‏‏خصوص کمیت و کیفیت پایگاه های بسته بندی به دلیل آمیخته بودن آنها با واحدهای تولیدی نمی توان اظهار نظر ‏‏خاصی کرد. منظور از پایگاه های بسته بندی واحدهای خدماتی یا صنعتی است که تنها به عملیات بسته بندی می ‏‏پردازند. چنین واحدهایی اگر تنها به قصد ارائه خدمات به تولیدکنندگان تأسیس شده باشند در مناطقی نزدیک به ‏‏واحدهای تولیدی یا کشاورزی احداث می شوند و اگر محصولات را گرفته و پس از ببسته بندی به نام خودشان به ‏‏بازار عرضه کنند ممکن است کارگاه خود را در منطقه مصرف احداث کنند. البته این امر قطعی نیست. کیفیت و ‏‏کمیت پراکندگی پایگاه های خدمات بسته بندی از جمله موارد بسیار مهم در توسعه بخش های تولیدی از جمله ‏‏بخش کشاورزی است. در این مورد باید روی دولت حساب کرد. به عبارتی برنامه ریزی و راهبری این حوزه از ‏‏صنعت بسته بندی تنها از نهادی عمومی بر می ا~ید. این نهاد می تواند دولت یا یک تشکل صنفی قوی باشد. در ‏‏کشور هنوز سازماندهی برای توزیع خدمات بسته بندی صورت نگرفته و البته این کار نیازمند همگرایی بین ‏‏طرف های ذی نفع است‏‎.‎

چاپ بسته بندی در ایران‎:‎

چاپ بسته بندی از جمله رشته هایی در صنف چاپ است که طی سال های اخیر توسعه کمی و کیفی خوبی داشته ‏‏است. با این حال با وجود به خدمت گرفته شدن ماشین آلات پیشرفته هنوز درصد قابل توجهی از آثار چاپیبسته بندی قابل رقابت با نمونه های غربی خود نیستند. مطالعات ماهنامه صنعت بسته بندی نشان داده توسعه چاپبسته بندی در سطح، بیشتر از عمق بوده است. به این معنی که بسیاری از سرمایه گذاران و به طور کلی نسل جدید ‏‏صنعت چاپ کشور (چه از نظر سنی و چه سابقه در صنف) بیشتر به تهیه فن آوری جدید و توانایی های اسمی آن ‏‏پرداخته اند. در حالی که ارکانی چون دانش، تجربه، اخلاق و وجدان صنفی، بازارشناسی و بسیاری عوامل مهم و ‏‏تأثیر گذار که با اسکناس قابل معامله نیستند و با خط کش قابل اندازه گیری نمی باشند مورد توجه قرار نگرفته اند. ‏‏این معضل اگر حل نشود عامل باخت سنگین صنعت چاپ ایران در آینده خواهد شد‏‎.‎

تعداد ماشین آلات چاپ فلکسو و روتوگراورهای مطابق با تکنولوژی روز در ایران آن قدر هست که بازار توقع ‏‏داشته باشد حتی در بخش صادرات نیز رقابت با غرب با موانع مهمی برخورد نکند. همچنین نرخ و شتاب ورود ‏‏تجهیزات چاپ لیبل و شرینک اسلیو در حدی است که می توان در طول یک سال شاهد تفاوت های قابل ملاحظه ‏‏ای در بازار لیبل بود. با این حال نسبت پیشرفت های کیفی چاپ به میزان ماشین آلات و فن آوری های وارد شده ‏‏به کشور نسبتی منطقی نیست‎.‎

چاپ شرینک اسلیو بارزترین مثال این عدم توازن است. بسیاری از دارندگان تجهیزات چاپ شرینک اسلیو به دلیل ‏‏نداشتن اطلاعات کافی از مواد و سطوح چاپی مورد استفاده در این روش با مشکلات زیادی مواجه شده اند. ‏‏بعضی خسارات زیادی به خود و بعضی به مشتریان خود زده اند. تمام اینها تنها به دلیل عدم درک صحیح از ‏‏موضوعی به نام فن آوری است. یعنی این که بعضی فکر کرده اند با خرید یک سیستم پیشرفته کار تمام شده و ‏‏سیستم خود همه کارها را انجام می دهد. درست مانند دورانی که اسکنرها تازه وارد حرفه لیتوگرافی ایران شده ‏‏بودند و عده ای تصور می کردند ابزاری به نام اسکنر یا کامپیوتر به خودی خود می تواند برتری مطلق ایجاد کند. ‏‏حدود یک دهه طول کشید تا این تفکر غلط به طور کامل از بین رفت و اکنون توانایی اپراتورها و کیفیت برخورد ‏‏با مشتری در مراکز پیش از چاپ نقش تعیین کننده تری در بازار دارد‏‎.‎ ‎اولین عامل عدم درک کافی از فن آوری های جدید احساس بی نیازی به مطالعه کتاب ها و مقالات تخصصی است ‏‏که نزد مدیران بخش چاپ و بسته بندی کشور وجود دارد. عامل دوم در این مشکل نوع اطلاعاتی است که ‏‏فروشندگان تجهیزات و فن آوری ها در اختیار خریداران می گذارند. ایشان عموما درباره خروجی سیستم صحبت ‏‏می کنند و از بیان الزامات رسیدن به این خروجی اطلاعاتی نمی دهند و یا اصولا از آن اطلاعی ندارند. به ‏‏خصوص در مواردی که طرح این مطالب هیچ سودی برای ایشان نداشته باشد‏‎.‎

در این میان آن چه که همچنان باعث عقب ماندگی و نرسیدن به توقعات کیفی مشتریان از چاپ است دوری از ‏‏فرهنگ مشتری مداری، خودبزرگ بینی و کوچک انگاری عملی امر تحقیقات است. بازار برخوردهای بزن و ‏‏دررو در بازار چاپ ایران به اندازه رشد تکنولوژیک آن رشد کرده است. بعضی از دست اندرکاران چاپ به ‏‏توانایی های عجیبی در توجیه بی دقتی ها و کم کاری های خود دست یافته اند و مسائل حقوقی آن قدر پیچیده شده ‏‏اند که توقف برای پیگیری دعوا ممکن است باعث بحران های سخت برای یکی از طرفین یا هر دو در بازار کار ‏‏شود. بدین سان بسیاری از سفارشات آن طور که باید مورد مطالعه قرار نمی گیرند‎.‎

سازمان های ناظر یا موثر در چاپ در طول زمان گذشته هرگز آن طور که باید نتوانسته اند نظام موثر و پایداری ‏‏که امنیت بازار چاپ را برای سفارش دهنده و مجری تامین کند پایه ریزی کنند. معدود دست اندرکاران چاپ که با ‏‏وسواس و علاقه کار خود را انجام می دهند نیز اوضاع فعلی ناشناخته می مانند و متضرر می شوند زیرا مشتری ‏‏دانش کافی برای تفکیک بد و خوب را ندارد‏‎.‎

سفارشات چاپی حوزه بسته بندی از حساسیت بسیار زیادی برخوردارند. چاپ از نظر سرمایه گذاری و هزینه تمام ‏‏شده و یا پروسه تحقیقات و تولید برای بسیاری از تولیدکنندگان، موضوعی فرعی است و به آن به عنوان تکمیل ‏‏کننده نگاه می کنند. با این حال بسیاری از اوقات سرنوشت تمام فعالیت های بخش تولید و فروش یک واحد تولیدی ‏‏به میزان دقت و دلسوزی چاپخانه وابسته است. در این میان صنعت چاپ کشور دارای درجه بندی اعلام شده ای ‏‏نیست تا سفارش دهنده بتواند به راحتی مجری پروژه چاپ خود را ارزیابی کند. در چنین وضعی همه چیز به ‏‏هوش و تجربه و وجدان دوطرف باز می گردد که کم و زیاد هر کدام آن در هر یک از طرفین نتایج متفاوتی ‏‏خواهد داشت. از طرفی مطالعات کارشناسی ماهنامه صنعت بسته بندی حکایت از این نکته دارد که درصد بسیار ‏‏زیادی از کانون های تبلیغات و انتشارات که مدیریت یا اجرای پروژه های چاپی تولیدکنندگان را بر عهده می ‏‏گیرند از فنون کار بی اطلاع هستند. متاسفانه دیده شده بعضی از طراحان یا مجریان پروژه های چاپی بسته بندی‏‏به طور کلی از الزامات طراحی یک جعبه در رابطه با امکانات برش و خط تا بی اطلاع هستند. در مواردی دیده ‏‏شده که مجری پروژه حتی از تفاوت خروجی فایل آر جی بی با سی ام وای کی بی اطلاع است. آمار این معضل ‏‏را به راحتی می توان از هر واحد فعال پیش از چاپ (لیتوگرافی) گرفت. زیرا واحدهای پیش از چاپ به خصوص ‏‏نوع دیجیتالی آن مدت هاست که با معضلی به نام اصلاح فایل های مشتریان روبرو هستند. اصلاحاتی که اگر ‏‏انجام نشود میلیون ها تومان خسارت ببار می آورد و لیتوگرافی را در عین بی گناهی درگیر خود می کند‏‎.‎

با این حال تفکرات مدیران شرکتهای سفارش دهنده مبین آن است که علاج این مشکل آن طور که چاپخانه داران ‏‏می گویند در حذف واسطه ها یا ناظران چاپ نیست زیرا بسیاری از صاحبان اصلی سفارشات به هر دلیلی کانون ‏‏تبلیغاتی یا ناظر چاپ منتخب خود را وکیل خود دانسته و برای انجام کارهای چاپی متفاوت خود علاقه ای به تماس ‏‏مستقیم با چاپخانه ها یا سایر مراکز مربوطه دیگر ندارند. از طرفی اصولا واسطه گری در پروژه های چاپ ‏‏امری پذیرفته شده و رو به توسعه در جهان است که ایران هم از همین سیر پیروی می کند. در این میان بحران ‏‏های موجود در بازار صنف چاپ باعث شده در حال حاضر بعضی چاپخانه داران برای گرفتن سهم خود از بازار ‏‏و اثبات توانایی خود در مدیریت پروژه های چاپی سفارش دهندگان به جای توسعه عمقی کارگاه خود، اقدام به ‏‏سرمایه گذاری در خطوط پیش و پس خود کنند و به عبارتی توسعه در سطح را مد نظر قرار دهند. معدودی نیز ‏‏اصولا واسطه های پروژه های چاپی هستند که با راه اندازی کارگاه کوچکی برای انجام بخشی از پروژه در ‏‏کارگاه خود بقیه کار را نیز در کارگاه های دیگران به انجام می رسانند. این نوع آخر عموما در حوزه چاپ افست ‏‏روی داده است‏‎.‎

در مجموع صنعت چاپ بسته بندی در ایران با داشتن امکانات مناسب که مطابق با تکنولوژی روز است هنوز ‏‏اعتماد کافی جامعه تولیدی کشور را در رابطه با دقت، توانایی و به خصوص مشتری مداری به دست نیاورده ‏‏است. از این رو است که واحدهای تولیدی کشور مدام در میان چاپخانه ها سرگردانند و بعضی دلالان نیز در این ‏‏میان با دادن وعده های آنچنانی از این وضع سود می برند. بازنده اصلی این اوضاع خود چاپخانه داران هستند. ‏‏زیرا صاحبان سفارش با وجود تکنولوژی پیشرفته موجود در کشور همواره به انجام سفارش خود در خارج از ‏‏کشور فکر می کنند. با اندکی تغییر در قوانین و یا جهانی شدن، این افکار به سرعت تجسم می یابد و آن روز، ‏‏روز خوبی برای صنعت چاپ کشور نخواهد بود‏‎.‎

بازرگانی مواد و ماشین آلات بسته بندی در ایران‎:‎

تهیه آمار از بخش های بازرگانی همواره کاری دشوار است. زیرا این بخش بر خلاف بخش های تولیدی استعداد ‏‏زیادی برای تغییرات دارد‏‎.‎

هر ماه تعدادی واحد بازرگانی کار خود را در موضوعی آغاز می کنند و تعدادی دیگر دست از موضوع قبلی ‏‏بازرگانی خود کشیده و به موضوعی دیگر روی می آورند. البته نمایندگان شرکت های بزرگ جهانی از این قاعده ‏‏جدا هستند و پایداری و قدمت بیشتری دارند. از آن جا که بسته بندی نهالی نوپا در کشور ایران است و باز از آن ‏‏جا که نرخ رشد و توسعه سریعی نیز دارد مورد توجه بسیاری از بازرگانان مواد و ماشین آلات قرار گرفته است. ‏‏اکنون تهیه و عرضه مواد و تجهیزات بسته بندی بستری سودآور برای عده ای از تجار به نظر می آید‎.‎

اشتیاق تولیدکنندگان ایرانی برای به روز کردن تجهیزات تولید و به کارگیری مواد بهتر روز به روز بر آمار ‏‏خرید و فروش در بخش بسته بندی می افزاید که سهم قابل توجهی از آن نیز متعلق به مواد و تجهیزات خارجی ‏‏است. در این میان باید بین عرضه کنندگان محصولات خارجی تفاوت هایی قایل شد‏‎.‎

عده ای تنها به کار تجارت می پردازند و کسب و کار آنها فقط فروش و خدمات پس از فروش است. ایشان تمام ‏‏تبلیغات و سیستم اداری خود را در جهت فروش کالای شرکت دیگری به کار می گیرند و اغلب نیز به نام شرکت ‏‏های مرجع شناخته می شوند‏‎.‎

عده ای دیگر خود تولیدکننده مواد، ماشین آلات و لوازم بسته بندی هستند اما بنا به دلایلی خاص چون کنترل بازار ‏‏مصرف یا سودآوری بیشتر اقدام به واردات کالاهای مشابه یا مکمل خود از خارج می کنند. در این دسته از ‏‏واردکنندگان امکان انحراف از مسیر اصلی یعنی تولید داخلی وجود داشته و در صورتی که قدرت کنترل بازار ‏‏مصرف را نداشته باشند بازار را به نفع کالای وارداتی از دست خواهند داد. ضمن آن که مرجع اصلی کالا نیز ‏‏ممکن است پس از مدتی عهد و پیمان خود با این شرکت ها را با دلایلی ساختگی یا واقعی نقض کرده و خود به ‏‏شکلی مستقل در داخل کشور به فعالیت ادامه دهد‏‎.‎

دسته سوم واحدهای تولیدی هستند که برای تامین نیازهای خود به طور مستقیم از خارج خرید می کنند. اما میزان ‏‏خرید آنها به حدی است که به هر دلیل بخشی از کالای وارداتی را در داخل به فروش می رسانند. برای مثال می ‏‏توان به یک شرکت نوشابه سازی داخلی اشاره کرد که چند سال پیش برای تامین نیاز خود مقداری درب بطری ‏‏وارد کرد اما بخشی از آنها را در بازار مصرف به فروش رساند. بعضی از شرکت هایی که در این دسته قرار ‏‏دارند اقدام به گرفتن نمایندگی شرکت مرجع می کنند و بدین سان ضمن آن که خیال خود را از تامین کالای مورد ‏‏نیاز با قیمت مناسب راحت می کنند کنترل فروش و آمار مصرف آن کالای خاص در داخل کشور را نیز به دست ‏‏می آورند‏

موج مخرب در بازرگانی مواد و ماشین آلات‏‎:‎

عطش دسترسی به فن آوری پیشرفته نزد تولیدکنندگان داخلی عرصه ای را برای برخی اشخاص منفعت طلب نیز ‏‏فراهم کرده تا به لطف برخی جاذبه های کاذب نظیر دفتر و تشکیلات و ظاهر آراسته و نفوذ کلام یا بعضی سوابق ‏‏کم اهمیت و یا بعضی روابط، دست خود را در تجارت وارد کرده و صنعت بسته بندی و چاپ کشور را به کلاسی ‏‏برای تجربه کردن خود تبدیل کنند. بعضی از شرکت هایی که در ایران ادعای نمایندگی تولیدکنندگان اروپایی یا ‏‏آسیایی را دارند نه تنها هیچ نوع نمایندگی رسمی در این رابطه ندارند بلکه حتی بخوبی شرکت مذکور را نمی ‏‏شناسند. ایشان مانند بعضی آژانس های معاملات مسکن حتی موردی را که پیشنهاد می دهند ندیده اند و همپای ‏‏خریدار با آن آشنا می شوند اما با انواع روش ها این موضوع را از خریدار پنهان نگه می دارند. در همین راستا ‏‏به تدریج ورود نام های تجاری ناشناخته به صنایع کشور در حال افزایش است و از برخی نام های تجاری تنها ‏‏یک محصول (دستگاه) در کشور یافت می شود‏‎.‎

جو فعلی در صنایع کشور که بسیاری حتی صنعتگران را به سوی بازرگانی محصولات خارجی کشانده باعث شده ‏‏نکات مثبت بازرگانی خارجی یعنی ورود فن آوری مورد نیاز کشور و در ادامه آن رشد کیفی تولیدات ایرانی جای ‏‏خود را به فعالیتی صرفا سودجویانه زیر نام بازرگانی دهد. پیروان این روند خود را در تجارت اقلامی که نیاز به ‏‏دانش بالا و ارائه توضیحات فنی داشته باشد درگیر نمی کنند. به همین دلیل متاسفانه بازرگانی صنعتی بخش بسته بندی و چاپ کشور از نظر تجارت مواد و تجهیزات و فن آوری های مربوط به نمونه گیری، کالیبراسیون، لوازم ‏‏آزمایشگاهی و امثال اینها فقیر است. در بازرگانی مربوط به بسته بندی و چاپ در ایران بسیاری به دنبال سوژه ‏‏های آسان تر هستند و کسی روی موارد فوق که موجب توسعه در عمق می شوند کار نمی کند. به همین دلیل ‏‏توسعه بیشتر در سطح انجام می شود که ایجاد تکثر کرده و رقابت های مخرب به وجود می آورد. یک عامل پدید ‏‏آورنده این معضل را می توان در موج موجود در بازرگانی مواد و ماشین آلات دانست‏‎.

بسته بندی

انواع فر در صنایع غذایی و معایب و مزایای هر کدام ‏

-1دستگاه پخت چند طبقه ایی ‏

این نوع دستگاه پخت از زمانهای قدیم بوجود آمده و تا به امروز رو به تکامل بوده است . دراین نوع دستگاه پخت تعدادی دستگاه پخت بصورت ‏طبقه رویهم گذاشته می ‏شوند . از جمله مزایای این نوع دستگاه پخت نسبت به انواع دیگر صرفه جوئی در مکان و جا ، ‏انتقال حرارت زیاد و سریع، پرکردن دستگاه پخت بصورت نیمه ‏اتوماتیک و صرفه جوئی در هزینه ها است . حرارت در ‏این نوع دستگاه پخت می تواند از طریق الکتریسیته نیز تامین گردد . متداولترین دستگاه پخت چند ‏طبقه ای نوع گازی یا گازوئیلی ‏است . در اینجا دونوع سیستم انتقال حرارت در دستگاه پخت قابل تفکیک است . یکی دوران دادن هوای داغ و ‏دیگری دوران ‏دادن گاز، درسیستم اول هوای آتمسفر بگردش درمی آید، در حالیکه در سیستم دوم هوای اتمسفر ساکن است.‏

در سیستم دوران هوای داغ صرفه جو ئی در مصرف مواد سوختی، استفاده صحیح از انتشار حرارت و انتفال ‏زیاد حرارت در تمام دستگاه پخت از ‏جمله محاسن این سیستم محسوب می شود و یکسان بودن شرایط تمام دستگاههای پخت به لحاظ ‏گرما و بخار و اینکه باید برنامه پخت بسیار ‏دقیق اجرا شود ازجمله معایب آن محسوب می شود . در صورتیکه از ‏سیستم دوران استفاده شود، امکان مسدودشدن کانالها در اثر ‏دوده بستن و انتقال به حرارت وجود دارد که این نکته ‏نیز ازجمله معایب این روش است. ‏

‏2- دستگاه پختطبقه ای با پایه متحرک ‏

این نوع دستگاه پخت شبیه دستگاه پخت چند طبقه ای است . در سطح کوچکی می توان فضای پخت زیادی را بوجود آورد. در این ‏نوع دستگاه پخت محصول پخت یا ‏خمیر روی طبقات فلزی قرار می گیرد . بدنه یا چارچوب فلزی که بصورت طبقات ‏هستند و خمیر روی آنها قرار گرفته براحتی به اطاق ‏تخمیر هدایت می شود . فاصله طبقات بستگی به نوع ‏محصول پخت دارد . بعنوان مثال برای نان بروتشن حدود 8 سانتیمتر و در سایر ‏‏12 سانتیمتر یا بیشتر است . ‏چنانچه سطح یا فضای پخت حدود 3 متر مربع و طبقات - نانها حدود 17 حدود 20 عدد باشند گنجایش ‏این نوعدستگاه پخت ‏حدود 1000 عدد بروتشن است . این تعداد بروتشن در یک مرحله پخت می شوند . بنابراین ملاحظه می شود که ‏در این ‏نوع دستگاه پخت با وجود مکان کوچک ف ضای پخت وسیعی در اختیار داریم . بنابراین تولید زیاد دستگاه پخت با توجه به ‏فضای کم اشغال شده، تولید ‏پیوسته نان و استفاده از انرژی در بالاترین حد ممکن ازمحاسن این نوع دستگاه پخت است . اما ‏درصورت استفاده از این نوع دستگاه پختپوسته نان بصورت ‏مطلوب و ایده آل تشکیل نمی شود واین مسئله از معایب این ‏نوع دستگاه پخت است. ‏

‏3- اتوفر ( با سیستم دورانی ) ‏

اتوفر درسال 1910 بوجود آمد . دستگاه پختی است که بطور مرتب و بدون وقفه کار می کند، خمیر روی صفحات ‏مخصوص که بصورت حرکت ‏پاندولی درنوسان است قرار گرفته و از آنجا به درون فضای پخت هدایت می شود ‏‏. این صفحات بصورت متوالی پروتخلیه شده و پس از ‏طی مسیر دورانی خود، وارد فضای داخلی دستگاه پخت می شوند. ‏

درقسمت فوقانی دستگاه پخت ، چانه ها با بخار مرطوب می شوند . بطور کلی ظرفیت این دستگاه پخت بسیار بالا بوده و برای ‏واحدهای تولیدی بزرگ ‏مناسب است . اندازه و ظرفیت این نوعدستگاه پخت متغیر بوده و می تواند در هر ساعت تا ‏‏15000 بروتشن را پخت نماید. منبع حرارتی این نوع ‏ دستگاه پخت می تواند گاز، گازوئیل ، الکتریسیته و یا ذغال سنگ ‏باشد. ‏

‏4-دستگاه پخت تونلی ‏

نان یا محصول پخت روی تسمه یا باندی که طول آن تا 30 متر می رسد . حمل شده و از فضای داخلی دستگاه پخت که ‏حرارت آن در قسمتهائی ‏قابل تنظیم است، عبور می کند، سرعت تماس یا نقاله دستگاه پخت را می توان تغیر داد و براین ‏اساس مدت زمان پخت را تنظیم نمود . حرارت ‏ دستگاه پخت از طریق الکتریسیته و یا گاز و گازوئیل تامین می شود . در ‏بعضی دستگاههای پخت تونلی حرارت غیر مستقیم بوده و بر اساس سیستم ‏هوای داغ ، گرما به درون فضای داخلی پخت ‏فرستاد ه می شود. محصول پخت یا نان ابتدا حرارت زیادی دیده و به مرور حرارت کمتری ‏را متحمل می شود . ‏

‏ 5- دستگاه پختکشوئی ‏

دستگاه پخت کشوئی شبیه دستگاه پخت چند طبقه ای است با این تفاوت که در دستگاه پخت چند طبقه ای نان پخته شده بوسیله پارو خارج شده، ‏در حالیکه در این ‏نوع دستگاه پختسطح پخت که چانه ها را در بر می گیرد . بصورت ریل خارج شده و چانه ها روی آن ‏قرار گرفته و هنگامیکه نان آماده شد مجد ‏داً صفحه یا از قسمت جلو یا از عقب خارج شده و نان آماده شده به برون ‏هدایت می شود . ضمناً، جهت تعادل و تنظیم حرارت د ‏رقسمت های مختلف دستگاه پخت ، در یچه هائی تعبیه گردیده است . ‏از نظر بازده این دستگاه پخت در حد متوسطی است. بطور کلی دستگاه پخت کشوئی در برخی ‏جها ت شبیه دستگاه پخت تونلی است . در ‏ دستگاه پخت تونلی چانه ها و نان پخته شده مرتباً به جلو رانده شده ودر حال حرکتند در حالیکه در این نوع دستگاه پخت ‏چانه ها در ‏هنگام پخت ثابت هستند .‏

دستگاه پخت

بسته بندی به روش اتمسفر اصلاح شده‏

در استاندارد بریتانیا واژه بسته بندی به عنوان عملیات مورد استفاده در آماده سازی کالا برای حمل و نگه داری و یا تحویل به ‏مشتری تعریف شده است . لیکن بهترین تعریف برای  بسته بندی  در سال ۱۹۶۲ م داده شده است که امروز به عنوان کاملترین ‏تعریف  بسته بندی  است‏‎ :‎

‏۱‏‎) ‎یک سیستم که زمان تحویل کالا را جهت انتقال ، توزیع ، ذخیره و فروش کاهش می دهد‏‎.‎

‏۲‏‎) ‎یک مفهوم تضمین کننده برای تحویل مطمئن کالا به آخرین مصرف کننده در شرایط مطلوب و با حداقل هزینه است‏

‏۳‏‎) ‎یک عمل فنی - اقتصادی است که هزینه تحویل کالا را به حداقل می رساند و از طرف دیگر فروش را در نتیجه سود حاصله ‏به بالاترین حد افزایش می دهد. براساس یک تعریف ساده‌تر پوششی از یک سیستم که اصطلاحا کالا نامیده می شود‏‎.‎

بنابراین محصولات تولید شده برای حمل ونقل آسانتر، ایجاد امنیت و جلوگیری آلودگی محصول در هنگام توزیع و فروش و در ‏نهایت افزایش مدت نگهداری محصول با حفظ کیفیت مطلوب نیازبه  بسته بندی مناسبی دارند . و با توجه به اهمیت موضوع نیاز ‏هر چه بیشتر به این صنعت و پیشرفت در آن احساس می شود . برای بسته بندی  محصولات از مواد و وسایل مختلف نظیر ‏قوطی های فلزی ، فویل ها ، موادکاغذی ، مقوایی و مواد پلاستیکی ممکن است استفاده شود . به طور کلی مواد مورد استفاده ‏باید از استحکام و انعطاف کافی برخودار باشند . و مسلمانوع بسته بندی  رابطه مستقیم با مذدت زمان نگه داری محصول دارد . ‏در این مقاله بیشتر سعی شده است در مورد  بسته بندی تحت اتمسفر اصلاح شده‏‎ (Modify Atmospher Packaging ) ‎که به ‏اختصار‎ MAP ‎نامیده می شود و اثرات آن بر روی مدت زمان ماندگاری محصول‏‎ ( Shelf Life ) ‎بحث شود . که امروزه ‏پیشرفت های زیادی در این مورد صورت گرفته است‏‎.‎

بازارپسندی محصول‏

امروزه به دلیل تنوع محصول بازار فروش به عرصه رقابت تبدیل شده است و درست است که کیفیت محصول بسیار مهم است ‏اما نوع  بسته بندی  هم در جلب نظر مشتری حائز اهمیت است .رنگ و تازگی محصول نیز می تواند نشانه کیفیت آن باشد ‏‏.همچنین  بسته بندی  های قابل حمل تر بیشتر مورد توجه هستند . معولا رنگ وطرح بسته بندی  با توجه به نوع محصول و رنج ‏سنی مصرف کننده و ذوق وسلبقه عمومی طراحی می شود درخشندگی پوشش  بسته بندی  باعث جلب توجه بیشتر است مثلا ‏سلوفان ماده ای است شفاف که برای بسته بندی  شیرینی ، آبنبات و۰۰۰ به کار می رود که در واقع سلولز اصلاح شده است . ‏سلوفان پوشانده شده با پلی مرساران درخشانتر از سلوفان پوشانده شده با نیترو سلولز است. برای اتخاب رنگ و طرح  بسته بندی  ‏بهتر است مواردی رعایت شود‏‎.‎

بدانیم چه تاثیری را می خواهیم منتقل کنیم و چه رنگ و طرحی این تاثیر را بهتر منتقل می کند و رنگ های انتخابی کلیشه ا ی ‏و تکراری نیست و اگر هست چه جایگزین های بهتری وجود دارد ؟ آیا رنگها وطرحهای انتخابی جذابیت تبلیقاتی دارد ؟‏

بیش از همه رنگ پس زمینه مهم است .هر چند طرح خط ،رنگ و نام محصول بسیار قدرتمند باشد ولی بدون یک زمینه مناسب ‏قادر نیستید این قدرت را باموفقیت نمایش دهید . هنگام انتخاب زمینه باید توجه کرد که رنگ های روشن بهتر از تیره و رنگهای ‏گرم بهتر از سرد که البته بستگی به نوع محصول و و یژیگی های آن نیز دارد‏‎ .‎

رنگهای انتخابی سایه های بیشتری بپذیرند و از یک طیف رنگی استفاده شود استفاده از سایه ها به کار حرکت ونیرو می دهد ‏مثلا برای این که بخواهیم قرمز و آبی را کنار هم بگذاریم ایجاد حد فاصلی مثل بنفش می تواند مانند پل ارتباطی عمل کند‏‎ .‎

در رنگ پوشش بیشتر از سه رنگ استفاده نشود چون ایجاد همنشینی کامل در بیش از سه رنگ مشکل است همیشه باید یک ‏رنگ اصلی و تعیین کننده باشد وبهتر است از کاربرد بیش از حد رنگهای زنده امساک کنیم این گونه رنگ ها فقط برای تاکید و ‏اعلام نام و خصوصیت یک کالا به کار می رود در این گونه موارد باید حتما رنگهای روشن و مرده زمینه فر صت را برای ‏درخشش این رنگهای تاکیدی فراهم کند اگر شما یک رنگ زنده را در زمینه بگذارید فرصت برجستگی را از نام کالا گر فته اید ‏ام اگر به علل تبلیغاتی مجبور به این کار شدید برای اعلام نام کالا به رنگ مشکی ، نقره ای و یا حتی سفید متصل شوید زیرا راه ‏دیگری برای اعلام مو جودیت دو رنگ زنده نیست‎.‎

مبتکر نیز باشید ابتکار و نو آوری در  بسته بندی  در جهت جلب نظر مشتری وسهولت استفاده از کالا بسیار موثر است‏

سیستم‎ MAP ‎تنها سیستمی است که علاوه بر کارایی بالا بازار پسندی و جذابیت خود را نیز حفظ کرده است‏‎.‎

استفاده از‏‎ MAP ‎برای محصولات تازه‏

MAP ‎برای محصولات تازه مراحل سخت تری دارد زیرا  بسته بندی  های محدود جلوی اکسیژن اتمسفری می گیرنذ . اما ‏سبزیجات و میوه جات تازه هنوز زنده هستند و نیاز به اکسیژن برای متابولیسم خود دارند . بسته بندی  های انعطاف پذیر هم برای ‏این منظور مناسب نیستند و نیاز به  بسته بندی  هایی است که که تبادل گازی در آنها مطابق نیا ز محصول باشد. در واقع برای ‏آنها در‎ MAP ‎باید از ایجاد شرایط بی هوازی جلوگیری شود. همچنان باید ظاهر جذابی داشته باشند و دارای درزهای قابل باز و ‏بست شدن و پوشاننده های ضد مه و بافت سفت و محکم باشد‏

برای تازه ماندن محصول و افزایش طول عمر نگه داری و اطمینان از ایمن بودن محصولات دو فاکتور مهم وجود دارند ؛

‎ ‎‏۱‏‎- ‎درجه حرارت

‎ ‎‏۲‏‎ - ‎استفاده از‎ MAP‎

که باید از هر دو آن ها به صورت توام استفاده کرد . کاهش دما و استفاده از بسته بندی  تحت اتمسفر تغیییر یافته باعث کند شدن ‏متابولیسم ورسیدن محصولات است بنابراین مدت زمان بیشتری محصولات تازه می مانند. بافت محصولات تازه زنده است ‏بنابراین تنفس می کند واز اکسیژن اتمسفری استفاده می کند . باید توجه کرد که میوهای مختلف وسبزی جات‏

سرعت تنفسی منفاوتی دارند. برخی سرعت تنفسی بالاتری دارند مانند ( قارچ و بروکسلی ) که احتمال فساد پذیری بیشتری ‏دارند ولی محصولاتی که سرعت تنفس پایین تری دارند کمتر فساد پذیرند ( مانند پیاز وسیب زمینی‎ .‎

در میوه هاوسبزی های خرد شده سرعت تنفس بالاتر است زیرا سطح آن ها افزایش پیدا می کند در نتیجه بعد از خرد کردن ‏اکسیژن با سرعت بیشتری به سلول های داخلی نفوذ می کند . همچنین تنفس در سلول های صدمه دیده بیشتر است. بهترین کار ‏برای کاهش متابولیسم و حفظ ذخیره کر بو هیدراتی و رطوبت کاهش دما است . معمولا بهترین کیفیت برای محصولات در دمای ‏نزدیک ۰ درجه به دست می آید مگر محصولات مناطق حاره که معمولا در ۱۰ تا ۱۳ درجه نگه داری می شوند‏‎.‎

استفاده از‏‎ MAP ‎می تواند باعث کاهش ، تنفس ، از دست رفتن رطوبت ، قهوه ای شدن ، فاسد شدن وحساسیت به اتیلن شود‏‎ .‎

اکسیژن در اتمسفر ۲۱ % است . اما غلظت اکسیژن در داخل  بسته بندی  کمتر از ۱۰ % است بنابراین تنفس شروع به کند شدن ‏می کند . این کاهش اکسیژن ادامه دارد تا به ۴-۲ % برای اکثر محصولات برسد . اگر میزان اکسیژن به کمتر از ۲ % برسد ‏متابولیسم هوازی جای خود را به متابولیسم تخمیری می دهد و باعث ایجاد بد طعمی و بوی بد در محصول می شود . غلظت دی ‏اکسید کربن افزایش پیدا می کند اما برخی از محصولات به غلظت بالای دی اکسید کربن حساسند وسبب افزایش حساسیت آنها به ‏اتیلن می شود . ( اتیلن هورمونی است که در زود رس کردن محصول موثر است . ) البته باید توجه کرد که امکان رشد باکتری ‏ها و قارچ ها درغلظت کمتر از ۱۰‏‎ % CO‏۲‏‎ ‎وجود دارد‎ .‎

کاهش‎ O‎‏۲‏‎ ‎و افزایش‎ CO‎‏۲‏‎ ‎تا میزان مورد نیاز محصول به صورت همزمان صورت می گیرد . بنابراین هدف‏‎ MAP ‎این است ‏که اتمسفر متعادلی در  بسته بندی  ایجاد کند .که برای این مقصود روابطی وجود دارد‏‎:‎

PO‏۲‏‎ = RRO‏۲‏‎ * t * W/A *( O‏۲‏‎ atm - O‎‏۲‏‎ pkg)‎

PCO‏۲‏‎ = RR CO‏۲‏‎ * t * W/A * ( CO‏۲‏pkg - CO‎‏۲‏‎ atm )‎

‏۲‏

PO‏۲‏‎= ‎مقدار نفوذ‎ O‎‏۲‏‎ ‎در فیلم‎ day - atm - ml - mil / m

‏۲‏

PCO‏۲‏‎ = ‎مقدار نفوذ‎ CO‎‏۲‏‎ ‎در فیلم‎ day - atm - ml - mil / m

RRO‏۲‏‎ = ‎سرعت تنفس محصولات از نظر مصرف‎ O‎‏۲‏‎ ml / kg - hr‎

RRCO‏۲‏‎ = ‎سرعت تنفس محصولات از نظر تولید‎ CO‎‏۲‏‎ ml / kg - hr‎

t = ‎ضخامت فیلم

W = ‎وزن محصول‎ Kg‎

A = ‎مساحت سطح فیلم

O‏۲‏‎ atm - O‎‏۲‏‎ pkg =‎اکسیژن مورد نیاز بین بیرون و داخل بسته بندی 

CO‏۲‏pkg - CO‎‏۲‏‎ atm = CO‏۲‏‎ ‎مورد نیاز بین داخل وبیرون  بسته بندی 

صنعت  بسته بندی  روز به روز پیشرفت می کند و تکنولوژی های جدید تری جهت ارتقا این صنعت به وجود آمده است در ذیل ‏تعداد معدودی از آن ها نامبرده می شود‏‎ :‎

سرعت تبادل اکسیژن مناسب‏‎(OTR)‎

صنعت بسته بندی  نیاز به گازهای به خصوصی برای محصولات تازه دارد و نیاز به فیلم های جدیدی برای محصولات با ‏سرعت تنفس کم ، متوسط و زیاد است‏‎.‎

بنابراین محصولات تازه مختلفی را میتوان  بسته بندی  کرد . محصولاتی باسرعت تنفس بالا مشکلات بیشتری برای  بسته بندی  ‏شدن دارند . تکنولوژی جدیدی وجود دارد که در آن فیلم های به کار می روند که دارای‎ OTR ‎بالایی هستند . ( بیشتر از ۱۵۰۰ ‏میلی لیتر / متر مربع

تکنولوژی متالوسن‏‎ ( Metallocene) :‎

تکنولوژی جدیدی است که در آن کاتالیست های و.جود دارند که می توانند سازنده رزین های پلی مری باشند که زنجیره های ‏پلیمری به وجود می آورند که دارای وزن مولکولی ودانسیته به خصوصی هستند و نتیجه آن فیلم های پلاستیکی انعطاف پذیری ‏هستند که‎ OTR ‎بالایی دارند .همچنین از رطوبت کم ، استحکام بالا وشفافیت زیادی برخوردارند .واین فیلم ها محکم تر می ‏شوند وقتی برای  بسته بندی محصولات به کار می روند‏‎.‎

فیلم هایی با سوراخ ها وحفره های ریز‎ :‎

این فیلم ها‏‎ OTR ‎بالایی را فراهم می کنند و در واقع فیلم هایی هستند که دارای حفره و سوراخ هستند . این فیلم بااعث افزایش ‏سرعت تبادل گازی نسبت به فیلم های پلاستیکی معمولی می شوند البته این فیلم ها محدودیت های فیزیکی هم دارند مثلا‏‎ CO‎‏۲‏‎ ‎‏۶-۲‏‎ ‎بار سریعتر از اکسیژن نفوذ می کند بنابراین در این اتمسفر تعادلی اکسیژن کمتری نسبت به‏‎ CO‎‏۲‏‎ ‎وجود دارد در این ‏سیستم‎ CO‎‏۲‏‎ ‎و اکسیژن به یک نسبت تنظیم می شوند بنابراین سرعت نفوذ‏‎ O‎‏۲‏‎ /CO‏۲‏‎ ‎رنج محدودی دارد بنابراین می توان ‏بدون ذخیره مقدارزیادی‎ CO‎‏۲‏‎ ‎به کاهش اکسیژن مناسبی (۵ - ۱ % ) رسید که این امر برای محصولاتی که به غلظت بالای‎ ‎CO‏۲‏‎ ‎حساسند مفید است . اما برخی از محصولات مثل توت فرنگی نیاز به‏‎ CO‎‏۲‏‎ ‎بالیی برای جلوگیری از رشد کپک ها دارند‏‎ .‎

عوامل ضد مه‏

یککسری از فروشنده ها و مشتری ها دارند که محصولات تازه را بیبیند بنابراین نیاز به پلاستبک هایی است که شفاف باشند ‏وبتوان محصولات داخل آن را دید .کندانس شدن آب جلوی دید محصول را می گیرد بنابراین از یکسری از ترکیبات ضد مه ‏استفاده می شود که در خارج فیلم قرار دارند که به داخل فیلم نفوذ می کنند وجلوی تجمع قطرات آب را روی سطح می گیرند‎.‎

تجهیزات و دستگاه ها‏

مراحل وطرز کار‏MAP ‎و مزایای استفاده از‏‎ CO‎‏۲‏‎ ‎وN‏۲‏‎:‎

برخی از مزایای‎ CO‎‏۲‏

‏۱‏‎) CO‏۲‏‎ ‎باعث حفظ ویتامین‎ E ‎در محصولات گوشتی در پروسه کاهش رنگ قرمز گوشت است‏

‏۲‏‎) ‎باعث جذب آب از اطراف وهیدراته شدن غشای سلولها میشود و درنتیجه از خشک شدن سلول جلوگیری می کند‏

‏۳‏‎) ‎به عنوان یک ماده ضد میکروبی موثر رفتار می کند و سبب کاهش سرعت رشد میکرو ارگانیسم ها می شود‏‎.‎

مراحل

در هنگام آماده سازی محصول ممکن است میکرو ارگانیسمها متعددی وارد آن بشوند بنابراین نیاز به یک سطحی از پاکسازی ‏احساس می شود‎ .‎

بنابراین تاخیری قبل از  بسته بندی  داریم .سپس دما کنترل می گردد و تا میزان مناسب کاهش پیدا می کند. ومواد مورد نیاز برای ‏ بسته بندی  آماده می شوند‏

سپس حجم گازی مورد نیاز تزریق می شود و گازها با هم مخلوط می گردند ودر نهایت میزان اکسیژن باقی مانده اندازه گیری ‏می شود‏‎ .‎

این سیستم از سه قسمت ماشین های  بسته بندی  ، مخزن فیلم ها و مخزن گاز یا مخلوطی از گازها تشکیل شده است‏

محصولات‎ MAP ‎غیر از این که مدت زمان نگه داری بیشتری دارند به دلیل ظاهر جذابی که دارند باعث جلب توجه مشتری ‏می شوند‏‎ .‎

برخی از مزایای 2‏N

نیتروژن گازی به طور معمول در این  بسته بندی  به کار می رود زیرا نیتروژن ماده ای کاملا خنثی ،بدون بو و بدون رنگ است ‏‏. نیتروژن سبب جلوگیری از رشد آلودگی در محصول می شود‏‎.‎

اکسیداسیون و رانسیدیته شدن چربی هامی تواند در مواد غذایی چرب صورت بگیرد و باعث ایجاد طعم ناخواسته ، تغییر رنگ ‏وبو و ایجاد ترکیبات سمی شود در غلظت اکسیژن کمتر از ۱% کاهش کمی یابد‎ .‎

نیتروژن یا ترکیبی از نیتروژن / دی اکسید کربن می تواند از غالب شدن کپک ها در محصولات نانوایی جلوگیری کند . ‏نیتروژن یا ترکیبی از نیتروژن / دی اکسید کربن می تواند باعث متوقف کردن و کندی رشد باکتری ها شود‏‎ .‎

غلظت اکسیژن کمتر از ۲% می تواند باعث کاهش آسیبهایی شود که توسط حشرات ایجاد می شود‏

 بسته بندی  گوشت به روش‏‎ MAP‎

هما ن طور که گفته شد برای افزایش مدت نگه داری محصول از آن استفاده می شود . ترکیبات گازی متنوعی از جمله (۸۰‏‎ % ‎O‏۲‏‎ / ‎‏۲۰‏‎ % CO‏۲‏‎) ‎، ‏‎( ‎‏۵۰‏‎ % N‏۲‏‎ / ‎‏۵۰‏‎ % CO‏۲‏‎) ‎یا ۱۰۰‏‎ % CO‏۲‏‎ ‎و در دمای ۵ - ۰ درجه نگه داری می شود . نوع تر ‏کیبات بستگی به عوامل مختلفی دارد از جمله : رنگ بافت و چربی ، ‏PH ‎سطحی و داخلی و‏‎ ...‎

بیشترین‎ T.C ‎در شرایط هوازی وجود دارد . اما در شرایط غنی از‏‎ CO‎‏۲‏‎ ‎بی هوازی کاهش می یابد . از جمله باکتری ها می ‏توان از باسیلوس ترموسفکتا ، سودوموناس و انتروباکتریاسه ها نام برد که رشد آنها باعث بدطعمی وگسترش بوی بد و کاهش ‏مدت زمان نگهداری می شود یکسری باکتری های بیماری زا هم وجود دارند مثل یرسینیا انتروکولیتیکا ، لوکونوستوک مونو ‏سیتوژنس و آسپرژیلوس هیدروفیلا که ممکن است در سطح قطعات گوشت رشد کنند در آزمایشی که در دمای ۵ - ۰ در‏‎ PH ‎بالا ‏صورت گرفت نشان داد که‎ PH ‎نقش مهمی در کنترل رشد پاتوژن ها دارد‏‎

 

 بسته بندی 

بسته بندی مواد غذایی با ظروف پت

کلمه ای است که از حروف اول کلمات PolyEthylene Terephethalate ترکیب شده است و جزء پلیمر های با زنجیره طولانی وابسته به خانواده پلی استرها می باشد . مواد تولید PET عبارتند از: ترفتالیک اسید خالص و اتیلن گلایکول ،که هر دوی آنها از مواد خام نفتی مشتق می شوند. فرایندهای پلی استری با مواد واسطه دیگری نیز وجود دارند که از واکنش های پلیمری شدن یک اسید و یک باز تهیه می شوند.PET در حالت خاص یک ماده آمورف شیشه ای شکل است و چنانچه تحت تاثیر مستقیم مواد افزودنی و اصلاح کننده قرار گیرد ساختار بلوری پیدا می کند .مطالعات و اختراعات انجام شده توسط شرکت دوپونت آمریکا بر روی الیاف و کاربردهای گوناگون پلی استر ،سهم PET را به بیش از 50درصد از الیاف مصنوعی در سطح جهان رسانده است .PET به تنهایی و یا به صورت مخلوط با پشم یا پنبه جهت بهبود خواص مقاومت در برابر چین و چروک ،پوشش ،شستشوی پارچه و البسه استفاده می شود .تا قبل از سال 1950،PET به عنوان یک فیلم نیز معرفی و توسعه داده شده بود و برای استفاده در صنایع فیلم سازی از قبیل فیلم های ویدئو،اشعه x ،فیلم عکاسی و بسته بندی های انعطاف پذیر استفاده می شد و سپس جهت استفاده در صنایع بسته بندی های انعطاف پذیر استفاده می شد و سسپس جهت استفاده در صنایع بسته بندی به وسیله روشهای شکل دهی تزریقی و اکستروژن با الیاف شیشه تقویت و اصلاح شده و در اوایل سال1970 PET توسط تکنولوژی شکل دهی دمشی،کشیده شد و اولین ساختار مولکولی سه بعدی آرایش یافته به طور سریع جهت تولید بطری ها ی با وزن بسیار کم ،انعطاف پذیر با استحکام بالا بهره برداری شد.

پلی استرها به وسیله واکنش اسید و باز در حضور کاتالیست تولید می شوند . مرحله کلیدی فرآیند پلیمری شدن ثانویه که در فاز جامد رخ می دهد ادامه پیدا خواهد کرد . مواد اولیه جهت تولید PET اسید ترفتالیک خالص و اتیلن گلایکول می باشد که از نفت خام استخراج می شوند . وقتی که مواد اولیه با همدیگر مخلوط می شوند و تحت تاثیر حرارت و فشار ثابت قرار می گیرنداولین محلول به نام مونومر(بیس هیدروکیسی اتین ترفتالات )با پلیمرهای جرم مولکولی پایین بنام الیگومر مخلوط شده سپس واکنش پیش می رود وآب خارج می شود و پلیمر PET شکل می گیرد . در این مرحله PET یک مذاب ویکسوز بوده که توسط اکسترودر، اکسترود شده و پس از خنک شدن با آب و بدون املاح به شکل یک ماده آمورف شیشه ای و شفاف به دست می آید . بعضی از مواد پلی استری PET با استفاده از تکنولوژی بر پایه دی متیل ترفتالیک (DMT) نیز تولید می شوند . برای تولیدPET با جرم مولکولی بالا نیاز به مرحله دوم پلیمری شدن دارد که در قسمت ssp یا پلیمری شدن در حالت جامد و دمای پایین انجام می گیرد . در این عملیات به طور عمده تمام مواد نا خالص و فرار از قبیل استالدئید ،گلایکول و آب ،آزاد و خارج می شوند . جرم مولکولی بالا برای بهبود خواص مکانیکی ، افزایش استحکام،مقاومت در برابر خزش هم زمان با انعطاف پذیری کافی به منظور مقاومت در برابر خزش هم زمان ، با انعطاف پذیری کافی به منظور مقاومت در برابر شکست و ترک ناشی از فشار بسیار لازم و ضروری است . وقتی که پلیمر شکل می گیرد خالص سازی آن بسیار سخت و دشوار خواهد شد بدین جهت خالص سازی مواد در هنگام تولید از پارامترهای بسیار مهم و کلیدی برای رسیدن به کیفیت مطلوب پلیمر جهتبسته بندی مواد غذایی می باشد. فرایند تقطیر در خلاء به آسانی اتیلن گلایکول را خالص سازی میکند ضمن اینکه ترفتالیک اسید توسط بلوری شدن متوالی از حلال ها خالص سازی می گردد .چنین موادی با خلوص و جرم مولکولی بالا برای کاربردهایبسته بندی مواد غذایی مورد نیاز می باشد . کاتالیست ها با غلضت های کم جهت تسریع واکنش وتضمین اقتصادی طرح ها استفاده می شود .

کاتالیست های رایج ، تری اکسید آنتیموان می باشند البته نمک های تیتانیومی،ژرمانیم،کبالت منگنز، منیزیم و روی نیز استفاده می شوند و به شکل کپسول های با اندازه های بسیار کوچک و ریز در ماتریس پلیمر و یا خود زنجیر پلیمر باقی می مانند. ماهیت فیزیکی PET PETخواص فیزیکی و مورفولوژی بسیار خوبی از خود نشان می دهد . PET یک پلیمر نیمه بلوری می باشد و وقتی تا دمای بالاتر از 72 درجه سانتی گراد گرم می شود از حالت شیشه سخت به حالت لاستیکی کش دار تبدیل می شود به طوری که زنجیره های مولکولی را می توان به طور یک بعدی یا دو بعدی آرایش داده و به شکل لیف ،فیلم و بطری تبدیل کرده و در صورتی که پلیمر در حالت کشیده ، سریع سرد گردد زنجیر های مولکول بدون حرکت با همان آرایش مولکولی باقی می مانند . پلیمر در حالت کشش فقط یکبار سخت و محکم می شود و خواص مطلوب را در بطری PET ایجاد می کند . چنانچه PET کشیده شده در دمای بالای c75 نگه داشته شود و به طور آهسته بلوری شده و پلیمر به شکل مات ، سفت ، محکم و با انعطاف پذیری کمتر در می آید که به آن PET بلوری یا CPET گفته می شود . این شکل از پلیمر قابلیت تحمل دماهای بالاتر را دارد و می تواند برای تولید سینی ها و ظروف مورد استفاده در اجاق گازها و ماکروویوها بسیار خوب و مناسب می باشند. تکنیک تثبیت حرارتی نیز در بهبود خواص تجعد (چین دار) و مقاومت شستشوی الیاف پلی استر به کار برده می شود. اعمال تغیرات توسط هر کدام از تکنیک ها ، گستره وسیعی از محصولات پلی استری که همگی دارای فرمول شیمیایی پایه پایه مشابهی هستند برای ما تولید می کنند. PET تا کنون به عنوان یک ماده ساده توصیف شده در صورتی که اصلاحات زیادی جهت توسعه خواص ویژه آن انجام شده است و برای کاربرد در انواع بسته بندی ها و تجهیزات تولیدی خاص معرفی شده اند.این اصلاحات یک ماهیت شیمیایی دارند که با انجام دادن آنها اشکال مختلف ساختمان بلوری ایجاد میشود. برای مثال وجود کومونومرهایی مثل ایزوفتالیک اسید یا 1 و 4 سیکلوهگزادی متانور در پلیمر PET با غلظت های کم نرخ بلورینگین را کاهش می دهد و امکان تولید دیواره های بطری صفحات و فیلم های ضخیم تر را میدهد. PET تا کنون به عنوان یک ماده ساده توصیف شده در صورتی که اصلاحات زیادی جهت توسعه خواص ویژه آن انجام شده و برای کاربرد در انواع بسته بندیها و تجهیزات تولیدی خاص معرفی شده اند . این اصلاحات یک ماهیت شیمیایی دارند که با انجام دادن آنها اشکال مختلف ساختمان بلوری ایجاد می شود . برای مثال ایزوفتالیک اسید یا 1و4 سیکلوهگزادی متانول در پلیمر PET با غلظت های کم ٬ نرخ بلوریرنگی را کاهش می دهد و امکان تولید بلورینگی دیواره های بطری٬ صفحات و فیلم های ضخیم تر را می دهد . برای نمونه بطری های ضخیم تر و سنگین تر در سیستم های ظروف با قابلیت پر کردن مجدد استفاده می شود. همچنین افزایش درصد بلورینگی جهت محدود کردن حرکت و جلوگیری از تغییر شکل در درجه حرارت های بالا همچون سینی های غذا مورد استفاده در ماکرویو و اجاق گاز ضروری می باشد . در این حالت از عوامل هسته زا یا تسریع کننده بلوری شدن ٬ همچون جرم مولکولی بالا به کار برده می شوند . کاربرد در بسته بندی مواد غذایی به طور کلی خواص مطلوب برای کاربردهای بسته بندی از خواص ذاتی پلیمر به دست می آیند . بنابراین افزودنی هایی مثل ضد اکسید کننده ها ٬نرم کننده ها٬ پایدار کننده های حرارتی ٬پایدار کننده ها در برابر اشعه ماوراء بنفش ضروری نمی باشند . رنگدانه ها با غلظت بسیار کم (معمولاً کمتر ازppm500 )برای بعضی از انواع تجاری PET مورد استفاده قرار می گیرند ٬ آنها همانند کاتالیست ها به صورت کپسول های بسیار ریز در ماتریس پلیمر و یا به صورت متصل در زنجیره های مولکولی قرار می گیرند .

آنهاد در حین فرایند پلیمری شدن و یا در حین تولید صنایع پایین دست اضافه می شود و فرایند جداسازی و استخراج آنها بسیار دشوار می باشد. سه کاربرد عمده PET در بسته بندیشامل ظروف و بطری٬ پارچ ٬ لوله ها ٬ورقه های نیمه سخت برای شکل دهی حرارتی (سینی ها) و فیلم های نازک آرایش یافته کیسه ها ٬ لفاف بسته بندی ٬ غذاهای سر پایی می باشد . بطری ها ی PET توسط فرایند شکل دهی دمشی-کششی ٬ یکی از فرایند های پیشرفته با ایجاد حداکثر خواص ویژه برای PET تولید می شوند . انتخاب دمای دمشی بهینه برای رسیدن به خواص مطلوبPET بسیار مهم و حیاتی می باشد . مقاومت ضربه ای ٬ شفافیت ٬ سفتی ٬ نفوذ ناپذیزی گازها ٬ خزش و دیگر پارامترهای در حین فرایند شکل دهی بهینه سازی می شوند . درفرایند تولید ورق های نیمه سخت و شفاف PET ٬که برای تولید اشیا گوناگون به روش شکل دهی حرارتی استفاده می شود ٬ در ابتدا چیپس های PET توسط اکسترو در ذوب و پس از خنک کردن و کمپرس کردن به وسیله غلتک های مخصوص٬ به شکل ورق در می آید . ورق های تولید شده PETشکل می گیرند و قطعات و کالاهای مورد نیاز تولید میشوند. فیلم های نازک و آرایش یافته PET به علت ایجاد خواص خوب و مناسب در ماده PET ٬تقاضای تولید و کاربرد از آن ایجاد کرده است. خواص حرارتی بسیار خوب فیلم های PET ٬ امکان فرایند شدن و استفاده از آن در دماهای با گستره وسیع دمایی (70 الی 150درجه سانتیگراد )را ایجاد می کند ٬ طوری که اغلب فیلم های بسته بندی متعارف را پوشش می دهد . این مواد برایبسته بندیغذاهای آماده ٬ پوشش و چفت کردن ظروف قابل استفاده در ماکروویو ها ٬مایعات با دمای بالا بسیار مناسب می باشند . فیلم های PET با داشتن اثرات شیمیایی خنثی مقاومت خوب در برابرنفوذ گازها ٬اهمیت ویژه ای برای کاربرد در صنایع غذایی ٬ دارویی کسب کرده است ٬ همچنین برای فرایندهای استریلیزاسیون و ضد عفونی کردن توسط بخار ٬اکسید اتیلن و اشعه می توان آنها را مورد استفاده قرار داد . راه رسیدن به این خواص ٬ ایجاد تغییرات در ساختار بلوری می باشد . به منظور توسعه کاربردهای پلی اتیلن ترفتالات مثل تولید محصولات با حفاظت زیاد در برابر اکسیژن و رطوبت و در نتیجه جلوگیری از تعفن وترشیدگی وطعم نا مطلوب ٬می توان PET را توسط تکنولوژی های از قبل اکستروژن هم زمان با مواد دیگر ٬ تزریق هم زمان با مواد دیگر لمینت ها و پوشش ها با دیگر مواد پلاستیکی ترکیب نمود. ملاحظات ایمنی و بهداشتی اغلب غذاهای امروزی به صورت بسته بندی شده به مشتریان عرضه می شوند.

برای بسته بندی یکبار مصرف مناسب مواد غذایی ٬لازم است اثرات متقابل و فعل و انفعالات میان غذا و مواد بسته بندیکاملاًشناخته شود و بایستی هر گونه فعل و انفعلات متقابل به شدت کم باشد . در بعضی از موارد انتقال مواد از غذاها به مواد بسته بندی و بر عکس درمقادیر بسار کم وناچیز اتفاق می افتد . جهت حصول اطمینان از کم بودن این مقادیر بایستی مهاجرت این مواد تشخیص داده شوند .موادی که به آسانی مهاجرت می کنند٬ معمولاً جرم مولکولی بسیار کم و فراریت بالایی دارندPET جهتبسته بندی بایستی دارای جرم مولکولی بسیار بالا و تمایل به انتقال و مهاجرت مواد در آن وجود نداشته باشد و یا مقادیر آن منفی باشد . امروزه توسط تکنولوژی آنالیز پیشرفته فعل و انفعلات بسیار کم نیز قابل تشخیص است ٬ طوری که مهاجرت بسیار ناچیز و کم مواد نیز قابل مشاهده است . مطالعات بسیار زیادی برروی PET انجام شده که همگی آنها بر خواص و قابلیت های مطمئن PET تاکید نمودند . قوانین بسته بندی غذایی در بخشEEC /893/1976 ٬ 76 مربوط به اتحادیه مواد غذایی ٬اصول قوانین پایه ای از جمله حالت ها و انواع مختلف مواد در تماس با غذاها که نباید مواد غذایی منتقل شود و همچنین مقادیراین مواد که می توانند سلامت انسان را در معرض خطر قرار دهند و یا باعث از بین بردن و فاسد شدن مواد غذایی می شوند به تفصیل شرح داده شده است .همچنین در بخش دوم به شماره 89/109/ECC اتحادیه غذا و مواد وابسته مقادیر قابل قبول این مواد در کالاهای پلاستیکی وغیره پلاستیکی مرتبط یا بسته بندی مواد غذایی نیز شرح داده شده است . به طوره کلی قوانین و دستورالعمل ها با سه اصل زیر مورد تصویب قرار گرفته اند الف- تهیه لیست های مربوط به مواد مجاز ب- مقدار مهاجرت کلی (OML)مواد به غذا پ-محدودیت های مهاجرت مخصوص (SML)برای مواد خاص دستور عمل شمارهECC/82/711اصول وقوانین پایه ای برای تست کردن SMLوOML مایعات مورد استفاده در تست ها ٬ زمان و دمای تست مهاجرت مورد را تعیین می کنند . دستورالعمل OML را برای¬ mg /dm2 10¬ از سطح تماس با مواد غذایی و یا mg/kg60 (ppm60)در غذا تعیین کرده است . همچنین مقادیر مهاجرت مونومرهای بکار برده شده است . CEN کمیته استانداردسازی اروپا همانندENV1186 یک نسخه از روشهای تست با قابلیت استفاده تحت شرایط گوناگون را منتشر کرده است . چنانچه یک محصول دارای درصد ترکیبات با مقادیر مجاز ومطابق دستورالعمل باشد می توان با هر کدام از روش های دلخواه تست نمود . در صورتی که مقادیر مهاجرت مواد در حد قابل قبول باشد میتوان از آنها برای کاربردهای مختلف استفاده نمود . قابل توجه است که تست بایستی بر روی محصولات نهایی با کاربردهای خاص انجام گیرد.اغلب پلیمرها دارای ساختار الی هستند اما مسئولیت اصلی برای حصول تا ئید نهائی به عهده تولیدکنندگان ومصرف کنندگان می باشد که دقیقاً می دانند که محصول چگونه ساخته شده ومحتوی چه چیزهایی می باشند.اصول قوانین آئین نامه ای دیگر کشورها شبیه Eu٬ در جست و جوی تامین سلامت ٬ضوابط و معیارهای قابل قبول بودن این گونه مواد کالاهاومواد برای کاربردهای که قصد دارند استفاده نمایند اطمینان حاصل شوند می باشد تمام مواد در تماس با خوراکی ها ٬اعم از کیسه های پلیمری ٬ رنگ ها ودیگر افزودنی ها بایستی مورد تایید و یا معافیت از قوانین واقع شوند. استفاده از PET بازیافتی در بسته بندی محصولات PET بازیافتی توسط تمام قوانین و دستورالعمل هایی که در مواد خام به کار برده می شود مورد تایید واقع شده است . سلامتی و ایمنی مصرف کنندگان یکی از مهمترین الویت هایی است که در مورد مصرف مجدد مواد بازیافتی ویا هر ماده دیگر که با غذاها در تماس باشد مورد تاکید و ملاحظه قرار می گیرد .

یکی از خواص ویژه PET که آن را نسبت به دیگر مواد پلاستیکی در ارجحیت قرار داده ٬ مصرف مجدد (بازیافت) آن وضریب نفوذ بسیار کم به مقدار حدود 100 تا از این فاکتور ضریب نفوذ کمتر از دیگر مواد است ٬ این بدین معنی است که نفوذ آلودگی ها به درون PET و به مواد خوراکی از طریق PET بسیار سخت و دشوار می باشد. هیچ گونه قانونی به طور مستقیم در اروپا وجود ندارد که به طور خاص با این موضوع سر و کار داشته باشد .برای مواد پلاستیکی بازیافت شده اجازه کاربرد در صنایع بسته بندی مواد غذایی داده نمی شود . بعضی از قوانین جهانی استفاده کردن از پلاستیک های بازیافتی برای کاربردهای در تماس با غذاها قدغن و منع کرده اند . مطاللعات تفصیلی مربوط به استفاده مجدد بطری ها ٬تحقیقات در رابطه با جنبه های ایمنی و سلامت و محیط زیست برای کاربردهای PET در سیستم های با قابلیت پر کردن مجدد را تکمیل کرده است

بسته بندی

روغن گیری پرس سرد یا گرم ؟

در طبقه بندی دمایی تکنیک های روغن گیری ؛ فرآیند روغن گیریبه دو دسته ی پرس گرم و سرد تقسیم می شود.

در روغن گیری به روش گرم ؛ روغن بالای ۱۰۰ درجه گرم میشود. گرچه راندمان تولید روغن بالا میرود ولی ضررهای بسیاری دارد.

سرطانهای کبد و سینه و مشکلات گوارشی و عروقی در نتیجه ی مصرف این روغن هاست.

به همین علت ؛ روغن تولید شده به روش گرم بایستی به صورت صنعتی تصفیه گردد که این نیزمشکلات خود را دارند.

روغن گیری به روش پرس سرد ؛ دمای روغن زیر ۴۰ درجه می باشد و صرفا فشار به دانه ؛ روغن طبیعی را خارج میسازد.

این روش نیاز به مراحل پیچیده ی صنعتی نداشته و سالم تر است.روغن خارج شده از دانه ی روغنی ؛ طبیعی میباشد.به علت عدم وجود دمای بالا ؛ تغییر ترکیب نخواهد داد. در این روش خواص دانه های روغنی حفظ میگردد و به تصفیه ی شیمیایی نیازی نیست. درروغن گیری پرس سرد تعداد دستگاه ها بسیار کم بوده و کل فرآیند با انرژی برق قابل اجرا ست و به انرژی های فسیلی نیازی ندارد.

 

روغن گیری

دستگاه بلانچ چیست؟

 

دستگاه بلانچ برای امر بلانچینگ مورد استفاده قرار میگیرد.دستگاه بلانچ برای پاستوریزاسیون سبزیها و میوه ها مورد استفاده قرار میگیرد.که اساسا برای از بین بردن آنزیمهای طبیعی مورد استفاده قرار میگیرد. چون انجماداصولا فعالیت آنزیم را کاملا متوقف نمی نماید ، دستگاه بلانچاصولا قبل از یخ زدن میوه و سبزی عمل بلانچینگ را انجام می دهد. . همانند عمل پاستوریزه کردن مقداری از آنزیم ها غیر فعال میگردد، در دستگاه بلانچنیز تعدادی از باکتری ها از بین میرود .

نقش های مهم دستگاه بلانچ عبارتند از :

1. از بین بردن بوی و طعم نا مطبوع خارجی هنگام یخ زدن سبزیجات

2. شستشو و جدا کردن نمک زیاد، از ماهی شور و گوشت شور

3. جلوگیری از تغییر بو و طعم و رنگ با غیر فعال کردن آنزیم ها

4. ثابت کردن رنگ بعضی سبزیجات همانند هویج

5. شستن و جدا کردن مواد خارجی و گل

6. خارج کردن هوای حبس شده در بافت محصول

7. جدا کردن پوست پسته، بادام وسایر مغزها

8. کم شدن حجم و نرم شدن بافت ، آسان شدن بسته بندی در کنسرو اسفناج

از مقاوم ترین آنزیم هایی که باید در دستگاه بلانچ از بین بروند پراکسیداز و کاتالاز می باشد ؛که با از بین رفتناین آنزیمها، آنزیم های دیگر نیز بی اثرخواهند شد. دستگاه بلانچ روشهای مختلفی را برای بلانچینگ انجام می دهند.که از جمله متداول ترین آنها بلانچینگ با بخار آب و بلانچینگ با آب داغ ویا آب جوش می باشد . . اگر دستگاه بلانچ عمل بلانچینگ را ناقص انجام دهد، آزمایش فوق ،فعالیت مثبت آنزیم های نام برده را نشان خواهد داد. بلانچینگ بیش از حد لازم باعث از بین رفتن مرغوبیت خواهد شد . آنزیم هایی که بطور طبیعی در میوه ها و سبزیها وجود دارد که باعث فساد و خرابی محصول بلانچ نشده میگردند عبارتند از :

اسکوربیک اسید اکسیداز ، کلروفیلاز ،فنلاز و لیپوکسیداز

دستگاه بلانچ با آب جوش یا آب داغ :

ساده ترین روش بلانچینگ است که، می توان با یک ظرف یک آبکش و آب داغ آن را انجام داد.سبزی را درآبکش قرار داده و حدود ۱ دقیقه در آب داغ فرو می برند و نگاه می دارند و مجدد آبکش را در آب سرد فرو برده و به سرعت سرد می کنند. با این شیوه رنگ سبزی بهتر حفظ می گردد . گوجه فرنگی، نخود سبز ، لوبیاسبز و ذرت را می توان در آب جوش بلانچ نمود.

بلانچینگ خشک

بلانچینگ خشک در تهیه خشکبار واصولا در انتهای عمل خشک کردن به وسیله اسید سیتریک، گاز گوگرد و یا نمک انجام می گردد. در مقایسه با روش آبجوش دارای مزیتی است و آن این است که ، از نرم شدن جلوگیری میکند، اما باعث تغییر بو و طعم میگردد.

 

بلانچینگ با بخار آب

این روش اشکال نشت نوترنیت ها بداخل آب در بلانچینگ با آب را از بین برده و برای سبزیهایی مثل نخود سبز، مارچوبه ، گوجه فرنگی مناسب می باشد. این روش بلانچینگ سریع نیزنام دارد.

 

 

دستگاه بلانچ

دستگاه دوخت چیست؟

از دستگاههای دوخت صرفا جهت بسته بندی و دوخت ،انواع فیلمهای پلاستیکی از مواد متفاوتی چون فویل آلومینیومی،متالایز،سلفون،که در بسته بندی صنایعی چون صنایع دارویی،صنایع غذایی،بسته بندی حبوبات،نان فانتزی،خشکبارو...استفاده میگردد.

 

 

در بعضی از موارد در دستگاههای دوخت علاوه بر عمل دوخت ،امکان درج تاریخ انقضا وتاریخ تولید و قیمت را دارد.بعد از دوخت درب کیسه ها،کد مربوط به صورت حک بر روی نوار دوخت چاپ میگردد.

 

از دستگاههای دوخت در کارگاه بسته بندی مانند :کارخانه ها،مغازه ها،آشپزخانه ها،وغیره استفاده نمود،که با توجه متنوع بودن دستگاههای دوخت ،و با توجه به نیاز دستگاههای متنوعی پیشنهاد میشود.

از جمله انواع دستگاههای دوختمیتوان به:

دوخت اتوماتیک افقی همراه با تاریخ زن جوهری،دوخت پدالی،دوخت پدالی با تاریخزن،دوخت بسته های سنگین،دوخت دوکاره با تاریخ زن جوهری و... را معرفی نمود.

دستگاههای دوخت

 

آشنایی با خشک کن ها

از رایج ترین و قدیمی ترین عملیات ها در بخش خشک کن صنعتی ،خشک کردن جامدات میباشدکه در صنایعی همچون صنایع غذایی،پلیمر،کشاورزی،شیمیایی،کاغذ،دارویی کاربرد بسیار زیادی دارد.

هرسال متاسفانه درصد بالایی از محصولات باغی و کشاورزی در کشور ، به علت عدم وجود سیستم مناسب تبدیل وفرآوری فاسد و غیر قابل استفاده میگردد.از بهترین روشها که از نظر سادگی و منطق پذیری جزو روشهایی است که به کمک آن ضایعات این محصولات ارزشمند کاهش می یابدوبعضا محصولاتی با ارزش افزوده و گاها قابل صادرات تولید کرد،خشک کردن می باشد..

مهمترین نکات در انتخاب یک خشک کن خوب:

1-خاصیت فیزیکی موادی که روی آنها علمیات انجام میشود.

2-خاصیتهای مربوط به خشک شدن مواد مورد نظر

.3-مسیر ورود مواد به خشک کن و از خشک کن به خروجی

انواع دستگاه خشک کن که در سیستم خط تولید صنایع غذایی قرار میگیرد:

-خشک کن کابینتی

-خشک کن  نیم تولی

-خشک کن تونلی

-خشک کن  پیوسته نواری

-خشک کن روتاری و استوایی

-خشک کن پودری

-خشک کن  میوه

-خشک کن سبزیجات

و غیره

 

 

  خشک کن

آشنایی با چند مدل نوار نقاله

از جمله دلایلی که باعث تولید واستفاده از  نوار نقالهو بالابر در صنایع غذایی میگرددمیتوان به بالا بردن راندمان تولید،جابجایی مواد بدون دخالت هرچه کمتر کارگان برای سود دهی بیشتر نام برد.نوار نقاله، درکارخانه هابخش عمده ای را به خود اختصاص دادهو بزار بسیار مهمی تلقی میشود.در این مقاله به کاربرد انواع مختلف نقاله می پردازیم.

انواع نوار نقاله ها به شرح زیر میباشد:

Slat conveyor:

این نوار نقاله از صفحه های باریک کنارهم(نه سوار بر روی هم)ویک یا دو زنجیر که بر روی یک چرخ دنده متحرک سوار هستند که باعث حرکت مجموعه میشود.

 

Apron conveyor:

این مدل از نوار نقالهاز صفحاتب که پشت سرهم بدون فاصله روی هم میخوابند تشکیل شده است.همچنین دارای ابعاد بسیار بزرگ میباشندو قسمتهایی مانند زنجیر،چرخ دنده،و بین صفحه ها که امکان دارد اعضای بدن واشیارا بگیرد.بدین منظور باید حفاظ گذاری گردد.این نوار نقاله به دو صورت شیب کم یا افقی استفاده میشود.

 

Flight conveyor:

ایننوار نقاله مانندslat conveyor می باشد.علاوه بر اینکه صفحه های پلکان شکل با زاویه راست به زنجیر انصال پیدا کرده است. این نوار نقاله به صورتسطح شیب دارو یا افقی به کار خواهد رفت.

 

CHAIN CONVEYOR :

این مدل نوار نقاله ،فرم های بسیار زیادی میگیرد.ولی اجسام را به حالت یدک کشیدن یا هل دادن جا بجا میکند.

 

اما بعضی ازایننوار نقاله ها مستقیما خودشان حرکت می کنندکه در انواعSLIDING CHAIN CONVEYOR ROLLING DRAYوجود دارد. این نوار نقاله ها تشکیل شده از یک زنجیر بدون انتها که سر و ته آن بهم وصل شده که بوسیله یک موتور محرک نگه داشته شده وآن را حرکت می دهد این کانوایرها در کارخانجات اتومبیل سازی جهت انتقال بدنه اتومبیل برای شستشو و رنگ زدن و همچنین در کارخانه کاغذسازی که بصورت عمودی ورق ها را میگیرد و بالا می برد و غیره استفاده شده است. این کانوایر بصورت انتقال اشیاء در یک سطح یا سطح شیب دار کاربرد دارد. در قسمت برگشت این زنجیر باید کاملا حفاظ گذازی شود و همچنین در هر دو طرف مسیر حرکت این زنجیرها بایدHAND RAIL نصب نمود تا اشخاص نتوانند در این مسیر قدم بزنند یا عبورکنند.

نوار نقاله